Pensioen

“Ik heb um al op de bank zitten”, is een mooie Brabantse uitspraak. Situatie: twee huisvrouwen ontmoeten elkaar bij de slager en informeren hoe het gaat. Voor de volledigheid: een huisvrouw was een vrouw die geen ander werk had dan thuis de was doen, eten koken, boodschappen doen, poetsen en andere dingen in het huishouden, zoals de grote  schoonmaak in het voorjaar. De toon van het “Ik heb um ….” was niet bijzonder positief. Het was eigenlijk wel lastig, zo de hele dag iemand in huis die je op de vingers keek. Hij kon dan nog wel ingezet worden voor de boodschappen en zo, maar het was wel echt even wennen. Blij als ie eens een eindje ging fietsen.

Veel veranderd

Wat is er veel veranderd. Wat ooit begon als uitbetaling voor Romeinse soldaten na een periode op het slagveld, is inmiddels een verworven recht of zelfs plicht voor alle werkenden: je verzekeren voor een mooie oude dag, in mooi Nederlands:  een oudedagsvoorziening treffen.

Ergens in de jaren 80 is er een periode geweest waarin ze al heel jong thuis op de bank kwamen zitten. De zogenaamde VUT-regeling, waarbij mensen met 57 jaar al plaats maakten voor de jongere generaties. Inmiddels is de huisvrouw verdwenen uit het straatbeeld, als ook de grote schoonmaak en is de pensioengerechtigde leeftijd geleidelijk naar 67 jaar verschoven. Alhoewel veel mensen al eerder op de site mijnpensioenoverzicht.nl  aan het kijken zijn of vervroegd pensioen of prepensioen er misschien in zit. Uit cijfers van het CBS blijkt dat in 2020 ruim 94 duizend werknemers met pensioen gingen. Dat was 30 procent meer dan in de twee voorgaande jaren en dat percentage gaat waarschijnlijk stijgen, met alle tekorten op de arbeidsmarkt tot gevolg. De gemiddelde pensioenleeftijd van werknemers bedroeg 65,5 jaar, een half jaar hoger dan in 2019.

Cadeau

Het is een gedenkwaardig moment, het afscheid nemen van de werkende omgeving. Er is nog een toespraak waarin iedereen nog even zijn best doet. Er is een cadeau, een boek, een tip en steeds wordt op de een of andere manier verteld dat het grootste cadeau is dat je eindelijk weer eens vrij bent om kunnen doen en laten wat je wil. Maar met dat cadeau gaat er ook iets verloren, namelijk een identiteit. Op feestjes en partijen zeg je voortaan dat je gepensioneerd bent, soms nog heel zacht toegevoegd je beroep, maar dat slijt langzaam weg. Je bent immers geen boekhouder, timmerman of ICT’er meer. Dat was eens.

Voorbereiding op de derde levensfase

De meeste mensen gaan onvoorbereid de derde levensfase in. Dat is bijzonder, in een land waarin voor alles wel een vorm van voorbereiding aanwezig is: voor de werkzame periode, voor de vakantie, voor het ouderschap of het nemen van een huisdier. Vroeger, in de tijd van de huisvrouw, was dat nog wel logisch, geen voorbereiding op de derde levensfase, want die was immers kort en had niet zo veel te bieden. Maar inmiddels is het een levensfase, die voor veel mensen zo’n twintig jaar duurt alvorens ze kwetsbaar en afhankelijk te worden.

Enige voorbereiding zou wel op zijn plaats zijn. Natuurlijk wordt veel, zowel in positieve als in negatieve zin, bepaald door het lot dat mensen treft. Maar er zijn zeker wel voorbereidingen mogelijk om te doen. Er zijn negen aandachtsgebieden waarin mensen aan de slag kunnen. Ze zijn beschreven in het boekje: Wie prettig oud wil worden, begint op tijd. Een korte reisgids voor de derde levensfase.