Het gesprek met jonge ouderen
In een blog op Zorgvisie schrijven Martin den Hartog van zorginstelling Axioncontinu en George Braam en Maarten Adelmeijer van Berenschot over de rol van wijkteams in de ouderenzorg. Naast vroegsignalering bij kwetsbare ouderen pleiten zij voor een focus van de wijkteams op de mensen in de derde levensfase. Het devies is: “Ga het gesprek aan voordat er problemen voordoen”. Mooie gedachte, maar het vraagt wel een hele specifieke benadering. Anders dan die men vanuit de zorg gewend is. Of dat gaat lukken, is de vraag.
Wijkteams en ouderen
Op 9 mei schrijven Martin den Hartog van zorginstelling Axioncontinu en George Braam en Maarten Adelmeijer van Berenschot een mooie blog op Zorgvisie.nl. Het gaat over de rol van wijkteams in de ouderenzorg. De wijkteams slagen er blijkbaar goed in om kwetsbare ouderen te zoeken en te vinden. Ook weten ze daarna de juiste zorg te verlenen.
Averechts effect
Helaas heeft dit alles geen effect op het verminderen van de zorgvraag door ouderen. In wijken waar wijkteams actief zijn, zo blijkt een onderzoek van het CPB, neemt deze vraag juist toe. Zo’n versterkend effect is met de aankomende vergrijzing nou net niet de bedoeling.
Het waarom is niet helemaal duidelijk. Mogelijk activeren de wijkteams met hun aanwezigheid en activiteiten een latente zorgvraag. Op zich prima, maar het helpt dus niet echt in de problematiek van zorgcapaciteit.
In gesprek
In het genoemde blog wordt het idee geopperd dat de wijkteams meer de focus op de jonge ouderen moeten leggen. Waarom wel een consultatiebureau voor jonge ouders om ze bij te staan in hun nieuwe ouderschap en geen vergelijkbaar bureau voor ouderen die zich beter moeten voorbereiden voor later. “We moeten het gesprek aangaan voordat mensen problemen krijgen” is de gedachte van voorgenoemde schrijvers.
Mooi
De spijker op de kop! Jonge ouderen spelen immers een belangrijk rol in het antwoord op de vergrijzing. Het idee om de focus te leggen op de mensen in de derde levensfase onderschrijven wij dan ook graag. De vraag is echter: wie moet dat doen en hoe moet dat gebeuren?
Zorg-algoritme
In de zorg is het basis-algoritme: een diagnose stellen en vervolgens een behandelplan inrichten. Althans dat was van oudsher zo. Dat is inmiddels veranderd. De grap van de huisarts die steeds vraagt: “heeft u zelf een idee hoe we dit kunnen oplossen?” is al lang geen grap meer. Zelfregie en zelfmanagement is meer en meer ingeburgerd, met coaching als belangrijke methodiek. Zie ook het blog over Eigen regie op deze site.
Maar deze omzetting is wel heel lastig voor iemand met zorgend karakter. Dat is immers de aard van het beestje. Het geeft in de dagelijks praktijk van de zorg dagelijks ethische dilemma’s. De meest heftige is hoe je je als zorgverlener op moet stellen bij een bewuste poging tot levensbeëindiging.
Hobbel
Maar deze attitude is niet de enige hobbel die moet worden genomen door de wijkverpleging in het benaderen van ouderen zonder probleem. Stel je voor dat baby’s alleen fysiek tussen de 0 en 2 jaar zouden zijn. Dat ze psychisch al bij geboorte de volwassen denkkracht zouden bezitten. Zouden ze dan nog naar het consultatiebureau gaan of zouden ze het vooral zelf wel uitzoeken?
Kanalen
Behalve een andere attitude in de benadering moet er dus meer gebeuren. Om de mensen in de derde levensfase te bereiken zullen andere kanalen moeten worden aangeboord dan direct vanuit de wijkteams. Een wijkverpleegster met een spreekuur voor vitale en actieve ouderen in de wijk of buurt zal echt geen zoden aan de dijk zetten. Aanbellen bij een actieve oudere met de boodschap: “Dag, ik ben van het wijkteam en ik wil graag met u het gesprek aangaan over de problemen van het ouder worden” werkt ook niet. Nu is de gemiddelde Nederlandse oudere vriendelijk en wil die best een praatje aangaan. Maar de angst dat er gevraagd gaat worden naar een vrijwilligere inzet als mantelzorger o.i.d. zal het gesprek beheersen. De reactie zal vervolgens meestal zijn: ga eerst maar eens in gesprek met mijn ouders, (of tante, of buurman) van 80.
Boodschap
Ook zal goed nagedacht moeten worden over de boodschap en de toon waarin die wordt gebracht. Een bijeenkomst waar alle problemen van later nog eens duidelijk worden neergezet is voor de jonge actieve ouderen meestal niet de trigger om aan de slag te gaan. Misschien moet het veel meer de boodschap zijn dat er een mooi avontuur lonkt in de derde levensfase en dat het slim is om je goed voor te laten lichten om daar uit te halen wat er uit te halen is.
Bovendien is het slim om mensen uit de groep zelf deze boodschap te laten verkondigen in plaats van iemand uit het wijkteam, of om mensen uit de derde levensfase deelgenoot maken van het wijkteam..
Kortom
Dat met de aanstormende vergrijzing meer focus zal moeten liggen op de jonge ouderen is zonder meer correct. Dat wijkteams belang hebben bij deze verschuiving van de focus ook. Maar het vraagt wel een speciale aanpak. Op dit moment zijn we helaas nog in het stadium dat hier serieuze experimenten voor moeten worden opgezet om te onderzoeken hoe dat nu precies zal moeten worden opgezet en wat de succesfactoren zijn van zo’n aanpak. Dat neemt niet weg dat een eerste stap, in de zin van urgentie blijkbaar al wordt gemaakt. Dat is mooi nieuws!
JongeOuderen.nl
Mei 2022
