Geen preventie gericht op vergrijzing! Gemiste kans?
Op 13 juli werd een Kennisagenda Langdurige Ouderenzorg overhandigd aan Conny Helder, minister LZS en voorzitter van ZonMW, Huib Pols. De kennisagenda is ontwikkeld door de Samenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO) met medewerking van ZonMW en Vilans. Het programma vormt een bron voor subsidiëring. Als dat waar is, komt de preventie gericht op vergrijzing er bekaaid af. Is dit een voorbeeld van een preventiedilemma of zou die aandacht voor preventie in een andere Kennisagenda zitten?
Kenniskompas
Een dynamisch kenniskompas voor de langdurige ouderenzorg, dat is het doel van de kennisagenda. Een twaalftal onderwerpen is op deze agenda gezet, waaronder Advance Care Planning, de rol van de leefomgeving, geriatrische revalidatie, mantelzorg, eigen regie. Een hoop te doen, das staat vast.
Benieuwd
We waren heel erg benieuwd onder welk thema een planmatige en goed ingerichte preventie gericht op de vergrijzing zijn plek heeft gekregen. Immers een ‘onsje welzijn scheelt een kilo zorg’, zoals een veel gebruikte uitspraak in de ouderenzorg stelt. Welgeteld 13 keer komt het begrip preventie voor in de agenda. 1 keer in een voetnoot en 12 keer in het kader van ….. infectiepreventie. Huh?
Vreemd
Dat is toch wel vreemd. Geen aandacht voor het stimuleren en activeren van de mensen in de derde levensfase om ze bewust te maken van de belangrijke rol die zij kunnen hebben. Bijvoorbeeld in het voorbereiden van hun eigen toekomst of in de vorm van het bieden van noodzakelijke informele zorg? In het WOZO programma is zelfs één actielijn ingericht voor preventie. In de kennisagenda helemaal niet?
Waarom niet?
Zou het misschien zo zijn dat de thema’s allemaal een vorm van preventie in zich hebben en dat het woord daarom is weggevallen? Dat zou op zich wel raar zijn. Alsof een stuk over de klimaatverandering vooral gaat over de opwarming van de aarde, smelten van ijs, zeespiegelstijging, droogte, massamigratie en zo voort, maar dat het woord klimaat helemaal niet wordt genoemd. Het kan zo zijn, maar het is niet erg waarschijnlijk. Ook de thema’s als mantelzorg of de eigen regie die toch veel met preventie te maken hebben, blijken in de kennisagenda sterk gericht op de kwetsbare ouderen in de vierde levensfase. Ouderenparticipatie wordt wel genoemd, maar dan in het teken van het deelnemen aan het onderzoek, niet als de rol van de actieve ouderen in een antwoord op vergrijzing.
Kwetsbaren
Zou het kunnen zijn dat in de Ouderenzorg nu eenmaal de focus ligt op de kwetsbare ouderen? Dus als vanzelf in de Kennisagenda ook. Tekenend is dat de ‘derde levensfase’ niet één keer in de gehele agenda wordt genoemd. Ook ‘vergrijzing’ heeft als term niet de eer om in de kennisagenda op te treden. Dat is bijzonder vooral omdat een belangrijk fundament van de kennisagenda wordt gevonden in de Dialoognota Ouderworden 2020 – 2040, waarin vergrijzing een hoofdmotief is.
Dilemma
Zou het kunnen dat er sprake is van het preventiedilemma? Dit is het fenomeen dat mensen die dealen met de gevolgen van iets niet bij machte zijn om het te voorkomen. Bijvoorbeeld omdat het een andere competentie is. Brandweerlieden willen blussen, dokters willen mensen beter maken en in de jeugdzorg is men gericht op terugbrengen van ontspoorde jongeren. Het voorkomen van deze zaken is echt een andere tak van sport. Maar bijvoorbeeld ook omdat de financiering vooral gericht is op het oplossen van het probleem. Stel je voor: er breekt brand uit en er zijn wel brandmelders, maar te weinig blussers. Of de dokter heeft het te druk met voorlichting en geen tijd voor de patiënt. Dat is en blijft lastig uit te leggen. Preventie is per definitie moeilijk te financieren, want er is immers nog geen probleem.
Andere agenda
Maar het zou ook simpelweg kunnen zijn dat het preventie thema gericht op ouderen en vergrijzing niet voorkomt in de Kennisagenda omdat daar een andere agenda voor is. De vraag die dan nog rest is: welke dan? Wie gaat zich daar om bekommeren? Welke discipline gaat daar planmatig mee aan de slag?
JongeOuderen.nl
Juli 2022
