In de Volkskrant stonden weer eens wat cijfers over de vergrijzing. Langzaam aan begint het een beetje door te dringen. Langzaam aan. Nu ging het over de grijze druk en de gevolgen voor AOW. Helaas zien we vaak alleen de consequenties voor zorg en financiën. Ook de periode dat deze vergrijsde samenleving gaat duren wordt meestal niet meegenomen. Meer aandacht hiervoor in vorm van structureel beleid en een visie is wenselijk.
Grijze druk
In de Volkskrant stond onlangs een artikel over de grijze druk. De term grijze druk geeft de verhouding aan van het aantal werkenden in de samenleving ten opzichte van het aantal gepensioneerden. Het is een belangrijke graadmeter voor de toestand waar we als gemeenschap in verkeren. Geleidelijk aan gaan we in 2040 naar een situatie van 2 werkenden op 1 gepensioneerde. Wat daarbij van belang is om te noemen is dat deze toestand voor een hele lange tijd zal zijn. Tenzij er grote rampen komen of ets dergelijks zal dat tot ver in 2100 voortduren, zoals het staatje van CBS laat zien.
Bron: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2003/18/na-2010-slaat-de-vergrijzing-toe
Gevolgen
De gevolgen zijn groot, voor de gehele samenleving. Zorg en betaalbaarheid daarvan wordt altijd meteen genoemd. Daar zien we nu al dagelijks de gevolgen van. De gevolgen voor de AOW en de premie daarvoor hebben we ook al gezien in de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd. Hier zal zeker het laatste woord nog niet over zijn gezegd als het besef doordringt dat het zo lang zal gaan duren. Maar van andere zaken leest men helaas nog niet zoveel. Denk aan de arbeidsmarkt, dat behalve te kort aan mensen ook te kampen zal krijgen met het tekort aan vakmanschap.
Cohesie
De sociale cohesie zal ook onder druk komen staan. We hebben een kleine preview gehad met corona, waar de ouderen in gedachte naar Texel werden gestuurd en we hebben de term Boomer al zien afglijden naar een scheldwoord. Maar het tegengaan van leeftijdsdiscriminatie zal uiteindelijk een groot beroep doen op de gemeenschapszin, veel groter dan we kunnen bevroeden.
Wonen
Wonen is ook zo’n thema. We zien al eerste pogingen tot andere woonvormen en dergelijke. Initiatieven van geclusterd wonen en wijk en buurt projecten om meer om te zien naar elkaar zijn hier en daar al in gang gezet. Op die manier kan langer thuis wonen mogelijk worden, zonder een extra beroep te hoeven doen op de professionele zorg. Maar voordat we dit soort pioniersinitiatieven een ingeburgerd fenomeen kunnen noemen is er nog een lange weg te gaan.
Jonge ouderen
De rol van de jonge en actieve ouderen is op deze plek al in diverse blogs beschreven. Veel werk is er nog te doen om dat terrein verder te exploiteren. Deze doelgroep is zonder twijfel cruciaal, maar het is ook een lastige te bereiken doelgroep. Zelfs de ouderenorganisaties worstelen met de uitdaging om met deze doelgroep aan de slag te gaan. Zij kampen zelf met het cynische dilemma dat ze last hebben van de vergrijzing van hun bestaande leden en de jongere ouderen steeds minder kunnen bereiken.
Valkuil
In het onbeschreven gevoel dat de vergrijzing iets van tijdelijke aard is, ligt een grote valkuil. Waarschijnlijk is deze misvatting ergens ontstaan uit het idee dat er na de 2de wereldoorlog een geboortegolf is geweest waar we nu even doorheen moeten. Maar zo simpel is dat niet. Zoals gezegd: het gaat ongeveer 100 jaar duren. Dat betekent dat onze antwoorden een veel structureler karakter zullen moeten krijgen. Dat er een hele grote shift in de inrichting van onze maatschappij nodig is om zinvol om te gaan met dit thema. Dat bijvoorbeeld het idee van vrijwilligerswerk anders zal moeten worden. Dat er een fundamentele andere kijk op ouder worden nodig is. Dat men zich daar beter op voor zal moet bereiden. Dat er in wijk en buurt veel nieuwe samenwerkings- en samenlevingsvormen zullen moeten ontstaan. Een inrichting waarin de derde levensfase heel belangrijk wordt en opnieuw door de ouderen zelf moet worden ingericht.
Visie en beleid
In ieder geval betekent het dat er veel structureler over deze problematiek zal moeten worden nagedacht en dat een passende visie op deze toekomst moet worden geformuleerd en in beleid en bestuur moet worden omgezet. Niet zozeer alleen vanuit het perspectief van zorg of wonen, maar wellicht vanuit een totaal eigen perspectief, het perspectief van vergrijzing.
Wanneer dat gaat lukken is de vraag. Zolang in de programma’s van politieke partijen de term vergrijzing alleen nog maar gekoppeld aan AOW en ouderenzorg en ouderenhuisvesting te zien is, zonder een gedegen analyse van de maatschappelijke impact, dan is men vooralsnog nog ver van huis. Maar het kan verkeren, zij Bredero al eens naar verluid. Hoop doet wonderen.
JongeOuderen.nl
September 2023
