Senioren als antwoord op vergrijzing
Aan de vooravond van het hoofdlijndebat hebben de seniorenorganisaties (ANBO, KBO-PCOB, Koepel Gepensioneerden, NOOM) een visie gestuurd aan het ministerie van VWS. Zij geven aan dat het, in het kader van vergrijzing niet alleen gaat over zorg, maar ook over welzijn. Zij bepleiten dat er integraal en domein overstijgend wordt nagedacht over wat senioren nodig hebben voor het waardig, vitaal en gezond ouder worden. Zonder twijfel een mooie en concrete visie en een noodzakelijke oproep. Maar het zou nog mooier zijn als ook de senioren de brede maatschappelijke impact van de vergrijzing als startpunt zouden kiezen. Dan zou de rol die vooral de jonge ouderen zelf (kunnen) hebben als antwoord op vergrijzing ook meer kunnen worden ingevuld.
Visie
In een brief en manifest hebben de seniorenorganisaties (ANBO, KBO-PCOB, NOOM, Koepel Gepensioneerden) hun visie op een integraal ouderenbeleid weergegeven. De hoofdlijn is helder: ouderen vormen een onmisbare schakel in de samenleving. Zij leveren een grote bijdrage, soms als werkende, soms als vrijwilliger of als oppas voor de kleinkinderen. Het is in ieders belang om te investeren in ‘goed en vitaal ouder worden’.
Concreet
Concreet is gevraagd om aandacht te besteden aan verschillende zaken:
- Minder loketten en meer zorg in de wijk. Mensen moeten langer thuis kunnen blijven wonen als de zorgbehoefte toeneemt.
- Inzet op digitale technologie als antwoord op de grote vraag en geringe capaciteit
- Intergenerationele preventie, waarbij jong en oud gezamenlijk gezonder worden, o.a. door leefstijlverbetering.
- Meer aandacht voor groepen senioren met een lage sociaaleconomische status.
- Meer passende seniorenwoonvormen in leefbare wijken.
- De rol van de ouderen zelf. Zij moeten mee kunnen denken vanuit hun eigen regie over wat er nodig is.
Zo is een heldere visie met een aantal hele concrete stappen opgebouwd, uiteindelijk afgesloten met de opmerking dat het nu echt tijd wordt voor daden.
Kritiek
Toch laat deze visie ook ruimte voor kritiek. Niet op de concrete aandachtspunten. Die staan als een huis. Maar het startpunt van de visie is de vraag wat de ouderen nodig hebben en wensen, vanwege hun onschatbare waarde voor de samenleving. Op zichzelf logisch dat ouderenorganisaties dit vetrekpunt kiezen. Maar het is de vraag of dit het juiste vertrekpunt is.
Vergrijzing
Vergrijzing is namelijk niet alleen het probleem van de grote hoeveelheid ouderen. Vergrijzing is vooral een enorme verschuiving in de maatschappelijke verhoudingen die een impact heeft op iedereen in de samenleving. Het gaat behalve over zorg en ouderenwelzijn ook over sociale samenhang, over de leefbaarheid van de wijken en buurten, over de betaalbaarheid van voorzieningen, over de arbeidsmarkt, over het gevaar van leeftijdsdiscriminatie en meer.
Antwoord
Om het probleem van vergrijzing aan te pakken wordt antwoord gevraagd op al deze zaken en niet alleen op de vraag wat we ‘met de ouderen aan moeten’. Het vraagt een ander carrière-eind, een andere visie op wonen, een andere rol van jonge en vitale ouderen, een andere kijk op ouder worden, een andere kijk op vrijwilligerswerk, een andere inrichting van wijken en buurten, een andere waardering van de verschillende levensfasen. Kortom het vraagt een ander maatschappelijk denkkader over samenleven.
Vertrekpunt
Als ouderenorganisaties dit bredere idee als vertrekpunt zouden nemen, kunnen bestaande wensen nog steeds worden geformuleerd, maar die zijn dan ingebed in een andere maatschappelijke context. Vanuit dat bredere vertrekpunt kunnen zij een onderscheid maken tussen de vitale en actieve ouderen, in de derde levensfase en de kwetsbare ouderen in de vierde levensfase. Zij kunnen dan blijven staan voor de laatste groep, de kwetsbare ouderen en aandacht geven aan zorg en welzijn. Maar zij kunnen ook staan voor het benutten van de potentie die er zit bij de mensen in de derde levensfase. Enerzijds door ze te prikkelen om maatschappelijk actief te blijven en de enorme potentie die in deze groep zit te activeren. Anderzijds door ze aan te zetten tot het maken van bewuste keuzes voor later en op die manier hele andere vormen van preventie te weeg brengen dan die op leefstijl en het gevaar van vallen, bijvoorbeeld op het gebied van wonen, mobiliteit, sociale netwerk, veiligheid et cetera.
Succes
Als deze bredere kijk en gerichtere aandacht voor de verschillende doelgroepen met dezelfde energie en onverzettelijkheid zou worden opgepakt waar deze organisaties om bekend zijn, dan is succes gegarandeerd.
JongeOuderen.nl
Maart 2022
